Van ADD tot homorechten: onderzoek doen via film

‘Soms denk ik in zes radiozenders tegelijk en moeten mijn normale gedachten zich daar doorheen wurmen.’ Vertelt de voice-over van Sophie Caris, terwijl we haar druk in de weer zien met het maken van haar ontbijt. ‘Laatst moest ik mijn gitaar meenemen naar school en was ik daar zó op gefocust, dat ik mijn rekenmachine, woordjes voor Spaans en mijn lunch was vergeten’. Ondertussen zien we Sophie na een paar keer goed nadenken de deur uitlopen, met op de voorgrond een potje met ADD-medicatie. Ook vergeten.

Het is een scène uit de korte documentaire Zes radiozenders Tegelijk, die de kijker laat zien en voelen wat het betekent om ADD te hebben. De docu won in 2025 de juryprijs van het Scholieren Documentaire Festival en wordt nu zelfs gebruikt tijdens scholing van docenten over leerlingen met ADD of ADHD.

Documentaire maken voor scholieren

Sophie maakte de film voor haar profielwerkstuk over dit onderwerp tijdens het lesproject Documentaire Maken op Amadeus Lyceum. ‘Het gaat om een een lesidee om in het vo te werken aan onderzoeksvaardigheden. ‘Geen kant-en klaar- lespakket dus, ‘vertelt filmdocent Jurjen Dijkstra, ‘maar een globaal stappenplan en een toolkit voor docenten om leerlingen onderzoek te laten doen via film.’

Een project kan bijvoorbeeld beginnen met een kick-off in de Lieve Vrouw, of op school, door een echte documentairemaker. Jurjen: ‘De maker vertelt over wat een documentaire precies is, over het proces en laat verschillende vormen zien.’ Een volgende stap kan zijn dat leerlingen een pitch doen over een zelfgekozen onderwerp dat past binnen de kaders van de docent. Een gastdocent geeft ze feedback op hun idee. Vervolgens gaan ze in teams aan de slag en krijgen ze van hun eigen docent of gastdocent begeleiding voor hun onderzoeksplan, interviewtechnieken, filmtechnieken en/of editing.

Op een serieuze manier in een onderwerp duiken

‘Leerlingen vinden het ontzettend leuk om samen toe te werken naar een tastbaar resultaat en een echte première,’ vertelt Jurjen. ‘Het is een actieve vorm om met een onderwerp aan de slag te gaan dat dicht bij hun eigen belevingswereld ligt.’ Dat kan echt van alles zijn: van keuzestress en pakketpunten in de wijk, tot gevoelige onderwerpen als zelfmutilatie. Ook leraren zijn vaak enthousiast over deze lesvorm vertelt Jurjen: ‘Zo was er een geschiedenisleraar die vanwege AI af wilde van het klassieke betoog maar leerlingen wel op een serieuze manier in een onderwerp te duiken. In zijn klas was er een groepje dat een docu maakte over de geschiedenis van homorechten, aan de hand van de huidige LHBTQ gemeenschap in Veenendaal. Zelf waren de jongeren ook deel van die gemeenschap.

‘Dat is een van de mooie aspecten van deze lesvorm,’ vertelt Jurjen. ‘Onderwerpen komen voort uit de nieuwsgierigheid van de leerlingen. Ze onderzoeken een maatschappelijk thema, maar het gaat ook over hun eigen leven.’ 

Een aanpak die verrassende resultaten oplevert, zoals een docu over het uitsterven van de bij, of over een jongen die een dagje meeloopt bij een dagopvang voor jongeren met een beperking. ‘Het is leuk om te zien dat leerlingen door dit proces echt een verandering doormaken en zien: o ja, deze wereld bestaat ook. Of leerlingen die dit project het leukste noemen van hun schoolcarrière en na afloop zeggen: ’ik heb door deze documentaire meer geleerd dan het hele schooljaar bij elkaar.’

Lees meer over Documentaire maken – Lesidee film en onderzoek

Sparren over hoe jij met media aan de slag kunt?

Onze adviseurs Claudia of Sibylla denken graag mee over het vormgeven aan onderwijs over media. Neem contact op via een mailtje

Bekijk hier het hele aanbod van de programmalijn Media